CHP lideri Özgür Özel 6 Mayıs sabahı Ankara, Karşıyaka mezarlığında Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan için düzenlenen törene katıldı. 6 Mayıs 1972’de idam edilmelerinden iki yıl sonra doğmuştu Özel. 6 Mayıs 1972 hem Türkiye’deki sol hareketler için bir travma ham de CHP için bir dönüm noktası olmuştu. CHP’nin Bülent Ecevit liderliğinde “demokratik sol” çizgide sola açılması o gün başlayan CHP olağanüstü kurultayıyla olmuştu.

Türkiye’de de CHP’de de hava gergindi. 12 Mart 1971 askeri darbesi CHP’de derin çatlaklara yol açmıştı. İsmet İnönü’nün, Nihat Erim’in CHP’den istifa ederek askeri yönetimin kurdurmak istediği sözde milli birlik hükümetine başbakanlık etmesine izin vermesine Bülent Ecevit şiddetle karşı çıkmış, Genel Sekreterlikten istifa etmişti. İnönü destekçileri Meclis Grubunda çoğunluktaydı ama Parti Meclisi Ecevit’ten yanaydı. 5 Mayıs’ta olağanüstü kurultay kararı alınmış ancak o sabah İnönü hafif bir kalp rahatsızlığı geçirdiği için kurultayın başlaması 6 Mayıs’a alınmıştı.

Gerginliğin kaynakları

6 Mayıs sabahı Kurultay başladığında Deniz Gezmiş ve arkadaşlarını Ankara Ulucanlar cezaevinde sabaha karşı idam edildiği haberi duyulmuş, hava daha de gerilmişti.

Gerginliğin derinliğini anlamak için biraz hatırlayalım.

Gezmiş ve silahlı Türk Halk Kurtuluş Ordusu (THKO) örgütü üyesi arkadaşları hakkında 9 Ekim 1971’de Ankara 1 Numaralı Askeri Mahkemesince verilen Anayasal düzeni zorla devirmek suçlamasıyla idam kararı 27 Nisan 1972’de Meclis’e gelmişti. Onları verilen idam cezasının iptali için Ünye NATO üssünde görevli iki İngiliz ve bir Kanadalı teknisyeni kaçıran Mahir Çayan liderliğinde silahlı Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (THPK-C) ve THKO örgütleri üyesi 9 arkadaşının 30 Mart’ta Kızıldere’de askerle girdikleri çatışmada öldürülmesinin yankıları devam ediyordu. (Dev-Genç Başkanı Ertuğrul Kürkçü yaralı olarak yakalanmıştı.)

İdam kararı on gün kadar önce 24 Nisan’da TBMM’de Nisan’da yapılan oylamada 48’e karşı 273 oyla onaylandı.

Dönüm noktası 6 Mayıs

Bazı CHP milletvekillerinin de onay verdiği oylamada İnönü ve Ecevit ret oyu kullanmıştı. 27 Mayıs 1960 darbesi ardından Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ı hatırlatarak “3-3” gibi intikam nidalarının duyulduğu Adalet Partisi grubunun gideri Süleyman Demirel ve MHP lideri Alparslan Türkeş “evet” demişti. Milli Nizam Partisi kapatılıp henüz Milli Selamet Partisi kurulmamıştı, bağımsız milletvekili Necmettin Erbakan oylamaya katılmamıştı.

CHP Kurultayına bu gerginlikte gidiliyordu.

İdamları durdurmak için gösterdiği çaba da sonuç vermeyen İnönü’nün Erim üzerinden 12 Mart yönetimine karşı durmaması CHP yönetimini de 12 Mart icraatında sorumluluk sahibi algısına yol açmıştı.

Karşısındaysa neredeyse çocuğu yaşında “değişim” isteyen, “ne ezilen ne ezen, insanca hakça düzen” diyen Ecevit vardı.

6 Mayıs’ta başlayan CHP Kurultay’ı İnönü’nün istifası ve Ecevit’in başa geçmesiyle sonuçlandı.

CHP değişince siyaset değişiyor

Yönetimindeki değişim, 1973 seçimlerinde CHP’nin oy oranını yüzde 6 arttırarak yüzde 33’le birinci parti çıkmasını sağladı. 1977 seçimlerindeyse CHP çok partili rejimdeki en yüksek oy oranını yüzde 41,3 ile yakaladı.

CHP 6 Mayıs Kurultayında yönetimini değiştirmesi Türkiye’deki siyasi iklimi değiştirmişti.

CHP’nin 14-28 Mayıs 2023 seçimini kaybetmesi ardından gittiği 5 Kasım 2023’teki olağanüstü kurultayda kemal Kılıçdaroğlu’na karşı seçimi kazanan Özgür Özel’in lider olarak girdiği ilk seçimde CHP’nin 1977’den sonra en yüksek orana yüzde 37,7 ile ulaştığı bir olgu. Bunda İstanbul’da Ekrem İmamoğlu ve Ankara’da Mansur Yavaş’ın daha 2023 seçimlerinden önce estirmeye başladığı rüzgârın payı büyük. İmamoğlu ve Özel rüzgârının önü 2023’te kesilmiş olsa da hemen toparlandı ve Özel’in genel Merkez’de yaptığı değişikliklerle 31 Mart 2024’te -kendilerini dahi bu kadarını beklemediği seçim galibiyetini getirdi.

Özel’in 6 Mayıs’ta Deniz gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan’ı mezarları başında anmasını CHP’nin yakın tarihteki gelişim ve değişim çizgisi içinde de ayrı bir anlamı bulunuyor.

• Tasarruf planına dair üç soru: Beştepe, belediyeler ve AK Parti ekonomisi
• Namık Tan, Mehmet Uçum’a karşı: Gezi, Erdoğan’ın samimiyet sınavı
• Söyleten sensin: Sinan Ateş cinayeti örtbas edilebilir mi?
• 1 Mayıs ve Erdoğan’ın Taksim öfkesi
• Anayasa tartışması sorunları perdelemek için sis bombası işlevinde
• 23 Nisan: TBMM’nin 104’üncü yılında oy ve Meclisin gücünü hatırlamak
• CHP’nin ittifak 1.0 sürümü tutmadı, 2.0 sürümü tuttu
• CHP’nin dönüşü muhteşem oldu; Erdoğan bu kez “dış güçler” diyemedi
• CHP değişince Türkiye de değişti: yeni bir dönem açılıyor
• Dip dalga Erdoğan’ı vurdu: işte üç temel neden
• Başkenti yönetmeye aday Altınok: mirasyedi mi, emlak baronu mu?
• Enflasyon dosyaları. Çağlar: Çiller memurlar 6 ay maaş almasın diyordu
• AK Parti Ankara’da havlu atmak üzere
• Savunma ve Dışişleri bakanlarının Meclis’e PKK brifinginden kalanlar
• Özel’den Erdoğan’a: kazanacak adayları bulamıyorlar
• Recep Tayyip Bey’e de bir Sadık Abi mi lazım sizce Hafize Gaye Hanım?
• İttifak mı? Bir daha asla!
• Yükselen yeni faşizmin hedefi alttakileri dibe itmek
• İslam ülkeleri esti, gürledi ama İsrail’in aldırdığı yok. İşte nedeni
• CHP’de Özel dönemi siyasette hangi dengeleri değiştirmeye aday?
• CHP’nin Özel seçimi tüm muhalif seçmene “değişim” soluğu getirebilir
• Parmağını kaldıran bir kız çocuğudur Cumhuriyet: 100. Yaşı kutlu olsun
• Filistin mitingi yapılmalı da başka gün mü kalmamıştı?
• CHP Anayasa tartışmaya İçtüzük önerisiyle başladı: Meclis güçlenmeli
• Gezi Davası: dökülen Türk yargısı ve Erdoğan’ın dinmeyen öfkesi
• Sayıştay raporlarındaki yolsuzluk izleri tam soruşturmalık
• Kılıçdaroğlu: hepimiz hayal kırıklığına uğradık ama vazgeçmeyeceğiz
• Barış Pehlivan örneği: yargı bağımsızlığı yoksa basın özgürlüğü de yok
• Kılıçdaroğlu: Merkez Bankası nihayet asli görevini hatırlamış görünüyor
• Üretilen hurafelere Özal bile inanmıştı ama Lozan 100 yıldır ayakta
• Vergi zamları ve ilk sonuçları: kendi düşen ağlamaz mı?
• Ekonomik krizden büyük sorunumuz varmış gibi
• 30’uncu yılında Sivas Katliamı: kanlı bir petrol savaşı hikayesi
• Montaj, kara propaganda ve “diktatör olmak isteyene öğütler”
• İki gün kaldı. “Nereye gidiyoruz?” sorusu için son fırsat
• İkinci tur için Kılıçdaroğlu’ndan Erdoğan’a “terör” cevabı
• Kılıçdaroğlu’nun ekonomi kadrosu belli, Erdoğan hâlâ Şimşek peşinde
• Kılıçdaroğlu’na destek büyürken siyasetin rengi hızla değişiyor
• Kılıçdaroğlu: IMF ile görüşmüyoruz, ülkeyi dilenciye çeviren Erdoğan
• Erdoğan’ı iktidara kadınlar getirmişti, o rüzgâr da dönüyor
• Muhalif seçmene ümit verecek bir dizi gelişme
• Ortak liste zorunluluğu: gözler Kılıçdaroğlu ve Akşener’de
• Kılıçdaroğlu’nun geniş cephe siyaseti; ideoloji ve politika
• AK Parti kadına şiddet yasası pazarlığında: birkaç oy için ya Rab
• Kılıçdaroğlu, Akşener ve iktidarın kısa süren sevinci
• Kılıçdaroğlu: Altılı Masa adayı ilk turda Cumhurbaşkanı
• Siyasetin fay hatlarında yoğun enerji birikimi
• Baskının yeni bahanesi: Özgürce kanaat oluşumunu engellemek
• Tek Yürek bağış kampanyasının dörtte üçü devlet kesesinden
• Kılıçdaroğlu sert: Kızılay’ı, asker yardımını bitirdiler, canlara maloldu
• Kılıçdaroğlu’nun deprem isyanı, Erdoğan’ın defter tehdidi
• Gerçekten depremle mi geldi, gerçekten depremle mi gidecek?
• Deprem çalışmaları yetersiz: hükümete tepki büyüyor
• Millet İttifakı Programı: En çok alkışı Çankaya’ya dönüş aldı
• Topluma bir dokun bin ah işit: Seçime kadar kim ne alırsa
• Kılıçdaroğlu: çakallar önünde diz çökmektense ayakta ölürüm
• Muhalefet İmamoğlu’na cezayla kenetlendi: oyun bozulabilir
• Kılıçdaroğlu’nun İkinci Yüzyıl’ı: asıl çağrı CHP’ye
• Muhalefetin Anayasa önerisi: bir şeyler oluyor sanki
• Kılıçdaroğlu’nun Sırpça mesajı, buzdağının görünen ucu
• Madencilerin ölümü kadermiş ama seçimi alırsa düzeltecekmiş
• Medyayı yasayla susturma çabasının beyhude heyecanı
• CHP lideri ABD yolunda: Ben barış istiyorum, Erdoğan kavga
• 100’üncü Yılında Zafer ve Cumhuriyete layık olmak
• Kılıçdaroğlu’nun Erdoğan’a verdiği en ağır hasar
• Kılıçdaroğlu’nun YSK sözleri: Veri güvenliği mi, seçim güvenliği mi?
• Kılıçdaroğlu’dan Akkuyu tepkisi: Rusya’ya bağımlı haldeyiz
• Erdoğan’ın Kılıçdaroğlu’na yetişme telaşı halka yarıyor
• Birileri camilerde bir şeyler mi çeviriyor yine?
• Erdoğan’ın içine düşen korku: kızgınlık ve kırgınlık seçimi
• Kılıçdaroğlu CHP’yi toparlamaya İstanbul’dan başladı
• Kaftancıoğlu’na ceza ya da yargı yoluyla siyaset batağı
• Kavala’ya ömür boyu hapis: adaletsizliğin dibi
• “Erdoğan sığınmacıları vatandaş yapıp oy mu kullandıracak?”
• CHP Doğu ve Güneydoğudan vekil çıkarabilecek mi?
• İki Türkiye: Antalya’da diplomasi Diyarbakır’da siyaset
• 9 başlıkta altı liderin Erdoğan rejimine karşı toplantısı
• Kılıçdaroğlu Boykotta. Erdoğan Zamları Geri Alır mı?
• Kılıçdaroğlu Erdoğan’ı doğrudan ihale yolsuzluğuyla suçladı
• Havaalanı ve Ankara-İstanbul yolunu İmamoğlu kapatmadı
• Kılıçdaroğlu: bizi iktidara gençler taşıyacak
• Muhalif gazeteci diye bir şey olmaz da tetikçi, eyyamcı bol
• Cumhuriyet, adalet, demokrasi: bitmeyen mücadele
• Siyaset ve bürokraside değişim rüzgarları
• Kılıçdaroğlu ve Akşener, Erdoğan’ın oyun planını sarsıyor
• Almanya’da, Fransa’da yolsuzluk operasyonları bizde sessizlik
• Cumhuriyeti reklam arası görenler için 30 Ağustos
• CIA’nın hesap hatası Taliban oldu; ya 28 Şubat’ınki?
• Bu fotoğrafa iyi bakın: kötülüğün sıfır noktası
• Sel ve yangınların içinden Neredeydi bu devlet?
• Promter bağımlılığı milli güvenlik sorununa dönüşebilir
• Hükümet yabancı fon gerekçesiyle medyaya baskıyı artıracak
• Çatlaklar medya operasyonuyla kapatılabilir mi?
• Erdoğan “Eylem Planıyla” mı kadına şiddeti önleyecek?
• Erdoğan bir hatanın daha eşiğinde neden helallik istiyor?
• Türkiye ayrıcalık ve çifte standartlar ülkesine dönüştü
• CHP’nin 128 milyar sırrı: başlarına taş düşmedi ama
• CHP’nin 13 maddesi
• 23 Nisan’a giden yolda Mustafa Kemal ve Payitaht
• Erdoğan belediyelere asıl neden taktı, biliyor musunuz?