“Yerel seçimlerde ittifak yapmayacağız. Çünkü ittifak kelimesi çok yoruldu. El birliği ile o kelimeyi bayağı yıprattık. İttifak kelimesi artık çok olumlu çağrışım yapmıyor seçmenin kulağında.” CHP’nin yeni lideri Özgür Özel 23 Kasım akşamı Sözcü TV’de Uğur Dündar’ın 31 Mart yerel seçimlerinde ittifak olup olmayacağı sorusunu böyle yanıtladı.

Özel şöyle devam etti: Ben ‘iş birliği’ kelimesini kullanmayı tercih ediyorum. Seçim bölgelerine özel iş birlikleri yapılabilir. Bu iş birliğinde mümkünse iki parti ama özel bir gereklilik varsa belki bazen üçe çıkabilir ama genelde iki partinin iş birliğinin, güç birliğinin doğru olacağını düşünüyorum.”

Sütten ağzı yanan, yoğurdu üfleyerek yermiş.

Ama ittifaklardan ağzı yanan sadece CHP değil, AK Parti de aynı durumda. Biraz yakından bakalım.

CHP’de ittifak siyasetinin iflası

2018 Cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde AK Parti ve MHP’nin Cumhur İttifakı ilanından sonra CHP ve İYİ Parti de yanlarına Saadet ve Demokrat Parti’yi alarak Millet İttifakını ilan etmişti. 2019 yerel seçimlerinde CHP’nin Ankara ve İstanbul dahil 11 büyükşehir belediye başkanlığını almasında bu ittifakın yararı görüldü.

Cumhur İttifakı devam ettiği müddetçe Millet İttifakının da devamı mantıklı görünüyordu. Dahası, özellikle CHP ve önceki lideri Kemal Kılıçdaroğlu açısından ittifak siyaseti Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ı devirmenin tek yolu olarak görülüyordu; CHP yüzde 25 civarındaki oy potansiyeliyle yüzde 50+1 barajını aşamazdı. Olabilecek en geniş tabanlı ittifakı kurma niyetiyle Altılı Masa böyle doğdu.

Ancak ittifak siyasetinin raydan çıkarak geldiği aşama, Kılıçdaroğlu’nun Deva, Gelecek, Saadet ve DP’ye parti kurullarından önceden aldığı yetkiye dayanarak CHP kontenjanından 39 milletvekili vermesi ve Zafer Partisi lideri Ümit Özdağ ile parti kurullarının da sonradan öğrendiği protokolü imzalaması oldu.

Son CHP Kurultayında Kılıçdaroğlu’nun kaybetmesinde seçim yenilgisinden de çok bu iki konu rol oynadı.

Sütten ağzı yanan…

Kılıçdaroğlu-Özdağ protokolü artık gizli değil; Özdağ açıkladı. Özdağ’a biri İçişleri Bakanlığı olmak üzere üç bakanlık, üst bürokraside söz hakkı ve HDP’li belediye başkanlarının yerine kayyum atanması sözü verilmesi ne Millet İttifakı liderleri ne de CHP seçmeninin içine sindireceği bir anlaşmaydı. (Burada Özdağ’ın bir suçu yok; ayağına gelen fırsatı kullanmış görünüyor.) Kılıçdaroğlu’nun bu işi CHP’de resmi görevi de olmayan şahsi danışmanıyla kotarması, bugün Özel’in CHP’yi “Atanmışlarla değil seçilmişlerle” yöneteceği sözünün gerekçesi.

Seçim yenilgisiyle fiilen dağılan Altılı Masayla ülke genelinde ittifak kurmanın zaten pek bir mantığı görünmüyor. Özel’in özellikle -son haftalarda parti-içi krizlerle boğuşan- Akşener ile işbirliğini önemsediği görülüyor. Ancak Özel’in sözlerinden bu işbirliğinin hayata geçse dahi de her yerde İYİ Partiyle olmayabileceğini anlıyoruz. Yerel düzeyde sürprizlere hazır olmakta fayda var.

AK Parti’nin de ağzı yandı

Tabii AK Parti’nin de Erdoğan’ın da bu konuda tuzu kuru. İttifak siyaseti sayesinde, MHP’nin ve son iki ayda adeta kapı kapı dolaşarak toplanan oyların desteğiyle Erdoğan hâlâ Cumhurbaşkanı, AK Parti de hâlâ iktidarda. Erdoğan’ın yüzde 50+1 konusunu açmasında Anayasa değişikliği yoluyla yeniden cumhurbaşkanlığına adaylığını koyma niyetiyle beraber -herkes sadece MHP diye algıladı ama daha çok- bu çok ortaklı ittifak zorunluluğunu bir daha yaşamak istememesinin payı vardı. Nitekim MHP lideri Devlet Bahçeli de bu çoklu ittifak görüntüsünden rahatsızlığını -isim vermeden- Sinan Oğan ile aynı zeminde görünmekten rahatsızlığını dile getirdi.

DW Türkçe Yayın Servisi, AK Parti bünyesinde Yeniden Refah, DSP ve HüdaPar ile aynı ittifak içinde bulunmaktan rahatsızlık olduğunu iddia etti.

İttifak yerine koalisyon

Erdoğan ve Bahçeli 2017’deki Anayasa halkoylamasında yüzde 50+1 sistemini Türk siyasetinde bir devrim olarak tanıtmışlardı. En önemli gerekçe de koalisyonlar döneminin son bulması olarak öne sürüldü.

Oysa Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin taşıyıcı sütunlarından olan yüzde 50+1 sistemi yozlaşmaya koalisyonlardan daha açık olan ittifaklar sistemine yol açtı. Koalisyonlarda hiç değilse partiler arasında bir protokol, bir görev dağılımı, parlamentolara sunulmuş ortak bir hükümet programı oluyor; siyasi saydamlık daha fazla. Karar alma süreçlerini hızlandırmanın başka yolları bulunacakken yüzde 50+1 eşiği üzerinden ittifak siyasetlerine yol verilmesi sistemin denge ve denetleme mekanizmalarını dağıttı, yargıyı siyasi etkilere daha açık hale getirdi.

Özel haklı: siyasetçiler “el birliği ile” ittifak sözcüğünü yordu. Ama yanlışlık sadece sözcüğün içinin, tıpkı “barış” sözcüğü gibi, “diyalog” sözcüğü gibi içinin boşalmasında değildi Erdoğan da -getirme sorumluluğu kendisine ait olduğu halde- yüzde 50+1 sisteminin yol açtığı tıkanmanın partileri “yanlış yollara sevk ettiği” konusunda haklı.

O nedenle partilerin yerel seçimlerde ittifak sözcüğünden uzak duracak gibi görünüyor.

•   İkinci Trump dönemi. Nasıl kazandı? Türkiye’yi nasıl etkiler?
•   Esenyurt ters tepti: CHP sertleşti, erken seçim dedi
•   Sandıkta kaybettiysen yargıyla gasp et: hedef hem İmamoğlu hem Yavaş
•   TUSAŞ saldırısı, kritik saptamalar, kritik sorular ve komplo teorileri
•   Korku filmi gibi Yen2306oğan Çetesinde Sağlık Bakanı’nın sorumluluğu
•   Avrupa Parlamentosunda Türkçe kınama, gazeteciler, ihale yolsuzlukları
•   İstiklal Marşı “Korkma” derken hükümet İsrail’den “Kork” mu diyecek?
•   Özel’den Erdoğan’a: yen2256en aday olmak istiyorsa son Tarih Kasım 2025
•   Hükümetin emekçiyle emekliye yeten gücü yandaş sermayeye yetecek mi?
•   30 Ağustos: zafer en çok ona layık olanlarındır
•   Her türlü kışkırtmaya açık, tehlikeli bir ortama giriyoruz
•   Türkeş, Kavala’yla görüştü, AYM Can Atalay dedi. MHP çok kızacak
•   Dışişlerinde siyasi atamaların koltuk kapmaca dönemi
•   Bir de hedef gösterseydiniz ne yapacaktınız Sayın Bahçeli?
•   Devlet devlet içinde, kimin bağlılığı hangisine?
•   Ya geçim ya seçim
•   Bütün alametler belirdi: Suriye faslını kapatma zamanı
•   AK Partinin yeni iletişim stratejisiymiş. Ne kadarına cesaretleri var?
•   Erdoğan’ın bürokrasi ile bitmeyen kavgası ve derin çelişkiler
•   AK Parti elitleri ve devlet yönetiminde artan SETA ağırlığı
•   Tasarruf planına dair üç soru: Beştepe, belediyeler ve AK Parti ekonomisi
•   Özel, Deniz Gezmişlerin anmasında: 6 Mayıs CHP için dönüm noktasıydı
•   Namık Tan, Mehmet Uçum’a karşı: Gezi, Erdoğan’ın samimiyet sınavı
•   Söyleten sensin: Sinan Ateş cinayeti örtbas edilebilir mi?
•   1 Mayıs ve Erdoğan’ın Taksim öfkesi
•   Anayasa tartışması sorunları perdelemek için sis bombası işlevinde
•   23 Nisan: TBMM’nin 104’üncü yılında oy ve Meclisin gücünü hatırlamak
•   CHP’nin ittifak 1.0 sürümü tutmadı, 2.0 sürümü tuttu
•   CHP’nin dönüşü muhteşem oldu; Erdoğan bu kez “dış güçler” diyemedi
•   CHP değişince Türkiye de değişti: yeni bir dönem açılıyor
•   Dip dalga Erdoğan’ı vurdu: işte üç temel neden
•   Başkenti yönetmeye aday Altınok: mirasyedi mi, emlak baronu mu?
•   Enflasyon dosyaları. Çağlar: Çiller memurlar 6 ay maaş almasın diyordu
•   AK Parti Ankara’da havlu atmak üzere
•   Savunma ve Dışişleri bakanlarının Meclis’e PKK brifinginden kalanlar
•   Özel’den Erdoğan’a: kazanacak adayları bulamıyorlar
•   Recep Tayyip Bey’e de bir Sadık Abi mi lazım sizce Hafize Gaye Hanım?
•   Yükselen yeni faşizmin hedefi alttakileri dibe itmek
•   İslam ülkeleri esti, gürledi ama İsrail’in aldırdığı yok. İşte nedeni
•   CHP’de Özel dönemi siyasette hangi dengeleri değiştirmeye aday?
•   CHP’nin Özel seçimi tüm muhalif seçmene “değişim” soluğu getirebilir
•   Parmağını kaldıran bir kız çocuğudur Cumhuriyet: 100. Yaşı kutlu olsun
•   Filistin mitingi yapılmalı da başka gün mü kalmamıştı?
•   CHP Anayasa tartışmaya İçtüzük önerisiyle başladı: Meclis güçlenmeli
•   Gezi Davası: dökülen Türk yargısı ve Erdoğan’ın dinmeyen öfkesi
•   Sayıştay raporlarındaki yolsuzluk izleri tam soruşturmalık
•   Kılıçdaroğlu: hepimiz hayal kırıklığına uğradık ama vazgeçmeyeceğiz
•   Barış Pehlivan örneği: yargı bağımsızlığı yoksa basın özgürlüğü de yok
•   Kılıçdaroğlu: Merkez Bankası nihayet asli görevini hatırlamış görünüyor
•   Üretilen hurafelere Özal bile inanmıştı ama Lozan 100 yıldır ayakta
•   Vergi zamları ve ilk sonuçları: kendi düşen ağlamaz mı?
•   Ekonomik krizden büyük sorunumuz varmış gibi
•   30’uncu yılında Sivas Katliamı: kanlı bir petrol savaşı hikayesi
•   Montaj, kara propaganda ve “diktatör olmak isteyene öğütler”
•   İki gün kaldı. “Nereye g1805iyoruz?” sorusu için son fırsat
•   İkinci tur için Kılıçdaroğlu’ndan Erdoğan’a “terör” cevabı
•   Kılıçdaroğlu’nun ekonomi kadrosu belli, Erdoğan hâlâ Şimşek peşinde
•   Kılıçdaroğlu’na destek büyürken siyasetin rengi hızla değişiyor
•   Kılıçdaroğlu: IMF ile görüşmüyoruz, ülkeyi dilenciye çeviren Erdoğan
•   Erdoğan’ı ikt1759ara kadınlar getirmişti, o rüzgâr da dönüyor
•   Muhalif seçmene ümit verecek bir dizi gelişme
•   Ortak liste zorunluluğu: gözler Kılıçdaroğlu ve Akşener’de
•   Kılıçdaroğlu’nun geniş cephe siyaseti; 1728eoloji ve politika
•   AK Parti kadına ş1724det yasası pazarlığında: birkaç oy için ya Rab
•   Kılıçdaroğlu, Akşener ve ikt1720arın kısa süren sevinci
•   Kılıçdaroğlu: Altılı Masa adayı ilk turda Cumhurbaşkanı
•   Siyasetin fay hatlarında yoğun enerji birikimi
•   Baskının yeni bahanesi: Özgürce kanaat oluşumunu engellemek
•   Tek Yürek bağış kampanyasının dörtte üçü devlet kesesinden
•   Kılıçdaroğlu sert: Kızılay’ı, asker yardımını bitirdiler, canlara maloldu
•   Kılıçdaroğlu’nun deprem isyanı, Erdoğan’ın defter tehd1671i
•   Gerçekten depremle mi geldi, gerçekten depremle mi g1670ecek?
•   Deprem çalışmaları yetersiz: hükümete tepki büyüyor
•   Millet İttifakı Programı: En çok alkışı Çankaya’ya dönüş aldı
•   Topluma bir dokun bin ah işit: Seçime kadar kim ne alırsa
•   Kılıçdaroğlu: çakallar önünde diz çökmektense ayakta ölürüm
•   Muhalefet İmamoğlu’na cezayla kenetlendi: oyun bozulabilir
•   Kılıçdaroğlu’nun İkinci Yüzyıl’ı: asıl çağrı CHP’ye
•   Muhalefetin Anayasa önerisi: bir şeyler oluyor sanki
•   Kılıçdaroğlu’nun Sırpça mesajı, buzdağının görünen ucu
•   Madencilerin ölümü kadermiş ama seçimi alırsa düzeltecekmiş
•   Medyayı yasayla susturma çabasının beyhude heyecanı
•   CHP l1578eri ABD yolunda: Ben barış istiyorum, Erdoğan kavga
•   100’üncü Yılında Zafer ve Cumhuriyete layık olmak
•   Kılıçdaroğlu’nun Erdoğan’a verdiği en ağır hasar
•   Kılıçdaroğlu’nun YSK sözleri: Veri güvenliği mi, seçim güvenliği mi?
•   Kılıçdaroğlu’dan Akkuyu tepkisi: Rusya’ya bağımlı haldeyiz
•   Erdoğan’ın Kılıçdaroğlu’na yetişme telaşı halka yarıyor
•   Birileri camilerde bir şeyler mi çeviriyor yine?
•   Erdoğan’ın içine düşen korku: kızgınlık ve kırgınlık seçimi
•   Kılıçdaroğlu CHP’yi toparlamaya İstanbul’dan başladı
•   Kaftancıoğlu’na ceza ya da yargı yoluyla siyaset batağı
•   Kavala’ya ömür boyu hapis: adaletsizliğin dibi
•   “Erdoğan sığınmacıları vatandaş yapıp oy mu kullandıracak?”
•   CHP Doğu ve Güneydoğudan vekil çıkarabilecek mi?
•   İki Türkiye: Antalya’da diplomasi Diyarbakır’da siyaset
•   9 başlıkta altı l1374erin Erdoğan rejimine karşı toplantısı
•   Kılıçdaroğlu Boykotta. Erdoğan Zamları Geri Alır mı?
•   Kılıçdaroğlu Erdoğan’ı doğrudan ihale yolsuzluğuyla suçladı